Ka kolaborativnom upravljanju
/ istraživanja / Ušće
Integralna analiza
„Park prijateljstva – Ušće” predstavlja jedan od najznačajnijih elemenata sistema javnih zelenih površina Beograda. Nalazi se u okviru celine “Priobalna zona Novog Beograda” koja na osnovu Rešenja Zavoda za zaštitu spomenika kulture, odnosno Generalnog plana Beograda 2021 (2003), uživa prethodnu zaštitu. Proces rekonstrukcije “Parka prijateljstva – Ušće” karakterišu, sa jedne strane, zasnivanje formalnih planskih rešenja na neformalnim instrumentima formulisanim u netransparntnim procedurama (kao što su studije, strategije razvoja, vizije, idejna rešenja, master projekti, koncept makete i sl.), a sa druge, kašnjenje planskih procedura za procesima izgradnje, čime planovi čak i centralnih i najznačajnijih gradskih zona postaju sredstvo legalizacije i pro forma dokumenti.
Rekonstrukcija “Parka prijateljstva – Ušće” izvršena je u skladu sa rešenjem danskog arhitekte Jana Gela (Gehl Architects) u čijoj izradi građani nisu učestvovali, niti je konačni projekat uređenja prezentovan javnosti. Realizacija rešenja je podrazumevala izgradnju dečijih igrališta, fitnes terena, sportskih terena (košarkaški, fudbalskih, odbojkaških i terena za boćanje), popravku i izradu novih pešačkih komunikacija, atletskih staza i biciklističkih staza, a izvođeni su na širokom području ušća Save u Dunav, između hotela „Jugoslavija”, Bulevara Nikole Tesle i Brankovog mosta. Za izvođenje radova je bilo zaduženo JKP „Zelenilo Beograd”, koje nije ishodovalo građevinsku dozvolu niti rešenje o odobrenju za izvođenje radova, već su radovi izvedeni na osnovu saglasnosti nadležnih javnih preduzeća, a u skladu sa mišljenjem Sekretarijata za urbanizam i građevinske poslove da se u konkretnom slučaju može primeniti član 144. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 – ispravka, 64/10-US, 24/11, 121/12, 42/2013 – odluka US, 50/13 – odluka US, 98/13 – odluka US, 132/14, 145/14). Finalni projekat uređenja parka “Park prijateljstva – Ušće”, sa prikazom obima izvedenih radova ostao je nepoznat javnosti i nije učinjen dostupnim, čak ni nakon podnošenja zahteva za pristup informacijama od javnog značaja.
Sa druge strane, paralelno sa pripremama za početak izvođenja radova na rekonstrukciji parka započeta je izrada Plana detaljne regulacije (PDR) multifunkcionalnog sportsko-kulturnog sadržaja na području „Parka prijateljstva – Ušće“, GO Novi Beograd – Zemun, na osnovu odluke iz 2009. godine („Sl. list grada Beograda”, br. 61/09). U tekstu Plana je navedeno da su elementi i preporuke iz Studije tj. strategije razvoja prostora parka na Ušću „People’s Park”, koju je izradio arhitektonski biro GEHL iz Kopenhagena, Danska, predstavljali polazne podatke za izradu Plana. Zakonom garantovano pravo građana da učestvuju u proceduri izrade plana, tj. proceduri javnog uvida u Nacrt navedenog PDR-a je, usled navedenog kašnjenja za radovima u prostoru, predstavljalo samo formalnost bez mogućnosti korišćenja potencijala tog prava. Naime, iako je ovaj planski dokument tek trebalo da uspostavi pravni osnov za pristupanje radovima na rekonstrukciji javnih zelenih površina na području, u trenutku održavanja javnog uvida u nacrt PDR-a, radovi na rekonstrukciji parka su već ulazili u 14. mesec izvođenja. Odredbama Plana, uređenje javnih zelenih površina na području je trebalo da bude realizovano na osnovu idejnog i glavnog projekta pejzažnog rešenja, koje je trebalo formulisati „u skladu sa osnovnom vizijom i rešenjem predloženim u Studiji „Ušće park – People’s park“ biroa “GEHL Architects”. U trenutku usvajanja (maj 2019) Plana detaljne regulacije multifunkcionalnog sportsko-kulturnog sadržaja na području „Parka prijateljstva” – Ušće („Službeni list grada Beograda”, br. 35/19), radovi su uveliko bili završeni.
Za više informacija o promenama u procesu prostornog razvoja posmatranog kroz integralnu prizmu, kao i komentare autora istraživanja (obeleženo simbolom vatre u levom uglu), pogledajte hronologiju u nastavku.
